In de afgelopen twintig jaar hebben genoteerde Nederlandse bedrijven een ingrijpende verandering ondergaan in hun strategische focus. Het nastreven van maximale waarde voor aandeelhouders is nu de dominante strategie geworden, waardoor zij als het ware veranderd zijn in dividendmachines.
Bedrijven richten zich steeds meer op het veiligstellen van winst voor aandeelhouders, waarbij werknemers, het klimaat, technologische innovatie, consumenten of leveranciers een steeds kleinere rol spelen in het bepalen van succes.
SOMO heeft in opdracht van FNV onderzoek gedaan naar de beloning van aandeelhouders en lonen in de afgelopen 20 jaar. Uit het onderzoek bleek dat de beloning voor aandeelhouders met 500% is gestegen, terwijl lonen slechts met 50% zijn gestegen. Bedrijven zijn vooral bezig met financiële transacties in plaats van het produceren van goederen en diensten.
Dit leidt tot ‘financialisering’, waarbij bedrijven schulden verhogen voor strategische redenen, eigen aandelen terugkopen en potentiële concurrenten uitkopen om op korte termijn hogere aandeelhouderswaarde te creëren. Dit model wordt gekenmerkt door een toename van schulden, terwijl concrete investeringen achterblijven. Bedrijven zijn vooral bezig met het behouden van hogere uitbetalingen aan aandeelhouders.
Dit is een model dat naar verwachting steeds moeilijker vol te houden zal zijn, met als gevolg dat bedrijven minder middelen zullen hebben voor klimaatmaatregelen en andere noodzakelijke investeringen. De grote schuldenberg vormt ook een reëel sociaal risico volgens de onderzoekers.
